Câu 47
: Hãy trình bày quan điểm của Hồ Chí Minh về những phẩm
chất đạo đức của con người Việt Nam trong thời đại mới? ý nghĩa của quan điểm
này đối với công cuộc chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu ở nước ta hiện nay?
Trả lời :
A.Những phẩm chất đạo đức cơ bản của con người
Việt Nam
a. Trung với nước, hiếu với dân
Trong mối quan hệ đạo đức thì mối quan
hệ giữa mỗi người với đất nước, với nhân dân, với dân tộc là mối quan hệ lớn
nhất. Trung, hiếu là phẩm chất đạo đức quan trọng nhất, bao trùm nhất.
Trung, hiếu là những khái niệm đã có
trong tư tưởng đạo đức truyền thống Việt Nam và phương Đông, xong có nội dung
hạn hẹp. “Trung với vua, hiếu với cha mẹ”, phản ánh bổn phận của dân đối với
vua, con đối với cha mẹ. Hồ Chí Minh đã vận
dụng và đưa vào nội dung mới. Hồ Chí Minh đã kế thừa những giá trị đạo đức
truyền thống và vượt trội. Trung với nước là trung thành với sự nghiệp giữ nước
và dựng nước. Nước là của dân, còn nhân dân là chủ của đất nước. “Bao nhiêu
quyền hạn đều của dân, bao nhiêu lợi ích đều vì dân”. Đây là chuẩn mực đạo đức
có ý nghĩa quan trọng hàng đầu.
Trung với nước, hiếu với dân là suốt
đời phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì CNXH, nhiệm vụ nào cũng
hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Bác vừa kêu
gọi hành động vừa định hướng chính trị- đạo đức cho mỗi người Việt Nam
Đối với cán bộ
đảng viên phải suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng, đó là điều chủ chốt
của đạo đức cách mạng. Phải tuyệt đối trung thàmh với Đảng, với dân, phải tận
trung, tận hiếu, thì mới xứng đáng vừa là đầy tớ trung thành, vừa là người lãnh
đạo của dân; dân là đối tượng để phục vụ hết lòng. Phải nắm vững dân tình, hiểu
rõ dân tâm, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí để dân hiểu được quyền và
trách nhiệm của người chủ đất nước.
Nội dung chủ yếu của
trung với nước là:
- Đặt lợi ích của đảng, của Tổ quốc,
của cách mạng lên trên hết.
- Quyết tâm phấn đấu thực hiện mục
tiêu của cách mạng.
- Thực hiện tốt chủ trương, chính sách
của Đảng và Nhà nước.
Nội dung của hiếu với
dân là:
- Khẳng định vai trò sức mạnh thực sự
của nhân dân.
- Tin dân, lắng nghe dân, học dân, tổ
chức vận động nhân dân cùng thực hiện tốt đường lối chính sách của Đảng và Nhà
nước.
- Chăm lo đến đời sống vật chất và
tinh thần của nhân dân.
b. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư
Cần là lao động cần cù, siêng năng, lao động có kế hoạch, sáng tạo năng suất
cao; lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng, không ỷ lại,
không dựa dẫm. Lao động là nghĩa vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh
phúc của con người.
Kiệm là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền của của nhân
dân, của đất nước, của bản thân mình. Tiết kiệm từ cái nhỏ đến cái to; “Không
xa sỉ, không hoang phí, không bừa bãi,”
Liêm là “luôn luôn tôn trọng giữ gìn của công và của dân; không xâm phạm một
đồng xu, hạt thóc của nhà nước, của nhân dân”. Phải trong sạch, không tham lam
địa vị, tiền của, danh tiếng, sung sướng. Không tâng bốc mình. Chỉ có một thứ
ham là ham học, ham làm, ham tiến bộ. Hành vi trái với chữ liêm là:... cậy
quyền thế mà đục khoét, ăn của dân, hoặc trộm của công làm của riêng. Dìm người
giỏi, để giữ địa vị và danh tiếng của mình là trộm vị. Gặp việc phải, mà sợ khó
nhọc nguy hiểm, không dám làm là tham uý lạo. Cụ Khổng nói: người mà không
liêm, không bằng súc vật. Cụ Mạnh nói: ai cũng tham lợi thì nước sẽ nguy.
Chính là không tà, thẳng thắn, đứng đắn. Đối với mình, với người, với việc.
Đối với mình, không tự cao, tự đại,
luôn chịu khó học tập cầu tiến bộ, luôn kiểm điểm mình để phát huy điều hay,
sửa đổi điều dở.
Đối với người, không nịnh hót người
trên, xem khinh người dưới; luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết,
không dối trá, lừa lọc.
Đối với việc, để việc công lên trên
việc tư, làm việc gì cho đến nơi, đến chốn, không ngại khó, nguy hiểm, cố gắng
làm việc tốt cho dân cho nước.
Cần, kiệm, liêm, chính cần thiết đối
với tất cả mọi người. Hồ Chí Minh viết:
“TrờI có bốn mùa: Xuân, Hạ,
Thu, Đông
Đất có bốn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc
Người có bốn đức: cần, kiệm, liêm, chính
Thiếu một mùa thì không thành trời
Thiếu một phương thì không thành đất
Thiếu một đức thì không thành người”.
Cần, kiệm, liêm, chính rất cần thiết
đối với người cán bộ, đảng viên. Nếu đảng viên mắc sai lầm thì sẽ ảnh hưởng đến
uy tín của Đảng, nhiệm vụ của cách mạng. Cần, kiệm, liêm, chính còn là thước đo
sự giàu có về vật chất, vững mạnh về tinh thần, sự văn minh của dân tộc. “Nó”
là cái cần để “làm việc, làm người, làm cán bộ, để phụng sự Đoàn thể, phụng sự
giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại”.
Chí công vô
tư, là làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước, chỉ
biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì nhân dân, vì lợi ích của cách mạng. Thực hành chí
công vô tư là quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng. “phải lo
trước thiên hạ, vui sau thiên hạ (tiên thiên
hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc). Chủ nghĩa cá nhân chỉ biết đến
mình, muốn “mọi người vì mình”. Nó là giặc nội xâm, còn nguy hiểm hơn cả giặc
ngoại xâm. Hồ Chí Minh viết: “ Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm
qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay vẫn được mọi người
yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá
nhân”. Hồ Chí Minh cũng phân biệt lợi ích cá nhân và chủ nghĩa cá nhân. Chí
công vô tư là tính tốt có thể gồm 5 điều: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm. Bồi
dưỡng phẩm chất đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là để vững vàng
qua mọi thử thách : “Giàu sang không quyến rũ, nghèo khó không thể chuyển lay,
uy vũ không thể khuất phục”.
c. Yêu thương con người
Kế thừa truyền thống nhân nghĩa của
dân tộc, kết hợp truyền thống nhân nghĩa với chủ nghĩa nhân đạo cộng sản, tiếp
thu tinh thần nhân văn của nhân loại qua nhiều thế kỷ, qua hoạt động thực tiễn,
Hồ Chí Minh đã xác định tình yêu thương con người là phẩm chất đạo đức cao đẹp
nhất.
Tình yêu rộng lớn dành cho những người
cùng khổ, những người lao động bị áp bức, bóc lột. Hồ Chí Minh chỉ ham muốn cho
đất nước được hoàn toàn độc lập, dân được tự do, mọi người ai cũng có cơm ăn,
áo mặc, ai cũng được học hành. Chỉ có tình yêu thương con người bao la đến như
vậy mới có cách mạng, mới nói đến CNXH và CNCS.
Nghiêm khắc với mình, độ lượng
với người khác. Phải có tình nhân ái với cả những ai có sai lầm, đã nhận rõ và
cố gắng sửa chữa, đánh thức những gì tốt đẹp trong mỗi con người. Bác căn dặn
Đảng phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau, trên nguyên tắc tự phê bình và phê
bình chân thành.
Tình yêu thương con người còn là tình
yêu bạn bè, đồng chí, có thái độ tôn trọng con người, điều này có ý nghĩa đối
với người lãnh đạo.
d. Tinh thần quốc tế trong sáng, thuỷ chung
Đó là tinh thần
quốc tế vô sản, bốn phương vô sản đều là anh em. Đó là tinh thần đoàn kết với
các dân tộc bị áp bức, với nhân dân lao động các nước. Đó là tinh thần đoàn kết
của nhân dân Việt Nam với tất cả những người tiến bộ trên thế giới vì hoà bình,
công lý và tiến bộ xã hội. Sự đoàn kết là nhằm vào mục tiêu lớn của thời đại
hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
B.Ý nghĩa
Từ sự phân tích sâu sắc những biểu
hiện, bản chất, nội dung, nguồn gốc của tham ô, lãng phí, quan liêu, =>
những biện pháp nhằm chống các căn bệnh tệ hại này một cách có hiệu quả:
Thứ nhất, phải tăng cường công tác
giáo dục chính trị, tư tưởng, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên
và nhân dân.
Thứ nhì, phải dựa vào quần chúng, phát
động quần chúng tích cực tham gia đấu tranh chống tham ô, lãng phí, quan liêu và
thực hành tiết kiệm.
Thứ ba, phải hoàn thiện bộ máy quản lý
nhà nước, đào tạo và nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ.
Thứ tư phải tăng cường công tác quản
lý, kiểm tra, thanh tra và xử lý kỷ luật nghiêm minh những tập thể, cá nhân vi
phạm.
Thứ năm, thường xuyên chỉnh đốn đội
ngũ cán bộ, đảng viên. Để thực hiện có hiệu quả cần coi trọng và tiến hành đồng
bộ các biện pháp. Người yêu cầu: “Mỗi cán bộ, đảng viên phải đặt lợi ích của
cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết. Phải kiên quyết nâng
cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, bồi dưỡng tư tưởng tập thể,
tinh thần đoàn kết, tính tổ chức và tính kỷ luật”.