Câu
hỏi 3. Phân tích tính hai mặt của lao động sản xuất hàng hoỏ và ý nghĩa của
phát hiện này đối với việc xây dựng lý luận giá trị lao động? Đáp. Cõu trả lời gồm hai ý lớn
1) Lao động sản xuấthàng hoỏ cú hai thuộc tớnh vỡ lao động đó có hai mặt là lao
động cụ thể và lao động trừu tượng.
a) Lao động cụ thể là lao động có ích dưới một hỡnh thức cụ thể của những nghề
nghiệp chuyờn mụn nhất định. Mỗi một lao động cụ thể có mục đích, phương pháp,
công cụ lao động, đối tượng lao động và kết quả lao động riêng. Chính những cái
riêng đó phân biệt các loại lao động cụ thể khác nhau. Chẳng hạn, lao động của
người thợ may và lao động của người thợ mộc là hai loại lao động cụ thể khác
nhau. Lao động của người thợ may có mục đích là làm ra quần áo chứ không phải
là bàn ghế; cũn phương pháp là may chứ không phải là bào, cưa; có công cụ lao
động là kim, chỉ, máy may chứ không phải là cái cưa, cái bào v.v; cũn lao động
của người thợ may thỡ tạo ra quần ỏo để mặc, lao động của người thợ mộc thỡ tạo
ra ghế để ngồi v.v. Điều đó có nghĩa là lao động cụ thể tạo ra giá trị sử dụng
của hàng hoá.
Trong xó hội cú nhiều loại hàng hoỏ với những giỏ trị sử dụng khỏc nhau là do
cú nhiều loại lao động cụ thể khác nhau. Các lao động cụ thể hợp thành hệ thống
phân công lao động xó hội. Nếu phân công lao động xó hội càng phỏt triển thỡ
càng cú nhiều giỏ trị sử dụng khỏc nhau để đáp ứng nhu cầu xó hội.
Lao động cụ thể là điều kiện không thể thiếu trong bất kỳ hỡnh thỏi kinh tế-xó
hội nào. Những hỡnh thức của lao động cụ thể phụ thuộc vào sự phát triển của kỹ
thuật, của lực lượng sản xuất và phân công lao động xó hội. Lao động cụ thể
khác nhau làm cho các hàng hoá có sự khác nhau về giá trị sử dụng. Nhưng giữa
các hàng hoá đó có điểm chung giống nhau là giá trị của chúng đều do lao động
trừu tượng tạo nên, nhờ đó chúng trao đổi được với nhau.
b) Lao động trừu tượng là lao động của người sản xuất hàng hoá đó gạt bỏ hỡnh
thức biểu hiện cụ thể của nú để quy về các chung đồng nhất, đó là sự tiêu phí
sức lao động, tiêu hao sức cơ bắp, thần kinh của con người.
Nếu lao động cụ thể tạo ra giỏ trị sử dụng thỡ lao động trừu tượng tạo ra giá
trị hàng hoá. Có thể nói, giá trị của hàng hóa là lao động trừu tượng của người
sản xuất hàng hoá kết tinh trong hàng hoá. Đó cũng chính là mặt chất của giá
trị hàng hoá.
2) í nghĩa của việc phát hiện đối với lý luận giá trị. Phát hiện ra tính hai
mặt của lao động sản xuất hàng hoá tạo nên sự thành cụng trong việc xõy dựng lý
luận giá trị.
a) Xác định được chất của giá trị là do lao động trừu tượng kết tinh, biểu hiện
quan hệ xó hội và là một phạm trự lịch sử.
b) Xác định được lượng của giá trị là lượng lao động trung bỡnh hay thời gian
lao động xó hội cần thiết.
c) Xác định được hỡnh thỏi biểu hiện của giỏ trị phỏt triển từ thấp tới cao, từ
hỡnh thỏi giản đơn đến hỡnh thỏi mở rộng, hỡnh thỏi chung và cuối cựng là hỡnh
thỏi tiền.
d) Xác định được quy luật giá trị- quy luật cơ bản của sản xuất hàng hoá. Quy
luật này đũi hỏi người sản xuất và trao đổi hàng hoá phải đảm bảo thời gian lao
động xó hội cần thiết.